Het voorbije joodse dordrecht

De onontdekte foto’s van Dordtse
joden in het archief: aflevering 13

Negen foto’s zijn er door vader en zoon Beerman gemaakt van leden van de familie Cohen, in de jaren twintig en dertig. Ze worden hier allemaal getoond, met uitleg. Het was lang niet in alle gevallen eenvoudig om de juiste naam aan de juiste persoon te koppelen, ook al omdat er drie dochters Cohen waren en de beschrijvingen in de administratie van Beerman uiterst summier zijn: “mejuffrouw Cohen”. In deze aflevering wordt geprobeerd de foto’s ‘thuis te brengen’.

Vooroorlogse foto's van joodse Dordtenaren

Operazanger

Jozeph Cohen in maart 1930

Jozeph Cohen in maart 1930.
Foto RAD (nr. 309_14986)

Jozeph (soms als Joseph geschreven) Cohen was de vader van het gezin, dat aanvankelijk op de Voorstraat 12 woonde, vanaf 26 november 1930 op nummer 27. Jozeph, operazanger van beroep, later koopman, is een geboren Dordtenaar: 19 juni 1871. Hij huwde 15 november 1896 in háár geboortestad Groningen Bruintje van Geuns (5 september 1884). Volgens de Dordtse gezinskaart kreeg het echtpaar drie kinderen, alle drie in Dordrecht. Achtereenvolgens waren dat Rozetta (31 augustus 1897) en de tweeling Cornelia Jacoba en Meijer Michel op 30 augustus 1900.
        Maar er is nog een vierde kind, dat op 24 november 1898 is geboren in Amsterdam. Zij, Johanna geheten, komt wel voor in de Amsterdamse bevolkingsadministratie − die verder in de tijd terugreikt − gewoon als dochter van Jozeph en Bruintje. Het echtpaar woonde in Amsterdam van 17 augustus 1898 tot en met 30 maart 1899. Het gezin verhuisde toen naar Dordrecht, naar de Kolfstraat 17. En daar, in Dordrecht, baarde Bruintje de tweeling.

Jozeph Cohen en het Dordtse Comité Italiaansche Opera

Uiterst rechts: Jozeph Cohen als voorzitter van het Dordtse Comité Italiaansche Opera, in november 1928.
Foto RAD (nr. 309_100604)

Twee

Bruintje van Geuns

Bruintje van Geuns, de echtgenote van Jozeph, ook in maart 1930.
Foto RAD (nr. 309_14987)

Van Jozeph zijn in de collectie-Beerman twee foto’s aangetroffen. Op de ene (309_14986) kijkt hij ernstig. De foto is gemaakt op 22 maart 1930. Jozeph was toen 58 jaar oud. Ruim een jaar later overleed hij, op 19 juli 1931, op z’n 60ste. Op de andere foto, een groepsportret (309_100604), zit hij uiterst rechts, opzij kijkend. Deze foto is van 4 november 1928 en toont de leden van het lokale Comité Italiaansche Opera, waarvan Cohen de voorzitter was.
        Van zijn echtgenote Bruintje is de foto met het nummer 309_14987. Zij poseerde op dezelfde dag bij Beerman als haar man, op die 22ste maart 1930. Bruintje is twee jaar na Jozeph gestorven, op 20 december 1933, 69 jaar oud. Beiden zijn begraven op de joodse begraafplaats in Dordrecht.
        Van zoon Meijer Michel is foto nummer 309_12705 gemaakt, op 25 april 1929. Meijer was toen achtentwintig. Hij volgde zijn vader op bij de metaalhandel Jos Cohen en Zoon op de Staart, vlak achter de Prins Hendrikbrug, zie verhaal 47 op deze website. Een jaar nadat hij de portretfoto bij Beerman liet maken, trouwde hij op 5 maart 1930 in Amsterdam met Gesina Keesje (Velsen, 1 april 1906). Het echtpaar ging wonen op de Blekersdijk, nummer 10, maar verhuisde later naar de Toulonselaan, nummer 7. Zij kregen twee kinderen: Bruintje Suzanna (‘Betty’; 5 maart 1931) en Joseph Jacob (‘Jos’, 21 december 1933).

Belangrijk

In de oorlog is op 10 november 1942 bij een grote razzia in Dordrecht het gezin van Meijer Michel en Bruintje opgepakt en afgevoerd naar kamp Westerbork. De familie was al ondergedoken, op het adres Reeweg-Oost 195 (nu 232), maar werd niettemin gevonden. Zoals in verhaal 47 te lezen valt, is het gezin na negen dagen vrijgelaten uit Westerbork. Zij mochten terugkeren naar Dordrecht, omdat Meijer Michel dringend nodig was in zijn metaalbedrijf; de firma was belangrijk voor de Duitse oorlogsindustrie. Meijer bedong daarop met succes dat hij zijn gezin mee mocht nemen.
        Allen kwamen vervolgens heelhuids uit de oorlog.

Meijer Michel, Rozette met op haar schoot nichtje Betty

Meijer Michel, de zoon, in april 1929.
Foto RAD (nr. 309_12705)

Rozette met op haar schoot nichtje Betty
(later: Smoli-)Cohen, in oktober 1932.
Foto RAD (nr. 309_20104)

Alleenstaand

Nu de foto’s van de drie dochters. Nog het eenvoudigst te duiden is de foto hierboven waarop baby Betty staat, op schoot zittend bij een oudere vrouw (nr. 309_20104). Dit is “tante Rozetta”, de eerstgeboren dochter van Jozeph en Bruintje dus. Rozetta is alleenstaand gebleven. Zij werd dienstbode in Leiden, wonend aan de Hoge Rijndijk 26. Rozetta is in de oorlog vermoord in Sobibor, op 26 maart 1943, 45 jaar oud.
        Nog een foto die thuis te brengen viel, is die met het nummer 309_7372. Dit is twijfelloos Cornelia Jacoba, de tweelingzus van Meijer Michel. In verhaal 47 staat. De tweeling naast elkaar op een foto, op oudere leeftijd. Cornelia is zo te herkennen aan haar vrolijke gezicht. Dit geldt ook voor foto nummer 309_15937. Kantoorbediende Cornelia trouwde op 16 augustus in Dordrecht met de niet-joodse plaatsgenoot en weduwnaar Pieter van den Bos (18 december 1884 – 15 april 1974; 89 jaar). Cornelia is als 89-jarige overleden op 14 april 1990, zij en haar man zijn begraven op de algemene begraafplaats in Dordrecht.
        Twee foto’s blijven over, van dezelfde serieus kijkende jonge vrouw, de nummers 309_8901 en 309_15188, gemaakt op respectievelijk 24 september 1927 en op 22 april 1930. Dit moet haast wel Johanna zijn. Johanna trouwde na de oorlog op 8 januari 1946 met dr. Henricus Johannes Spit (Den Haag, 23 september 1886). Zij is op 56-jarige leeftijd “na een kort ziekbed” (Algemeen Handelsblad, 20.1.1955) overleden in Den Haag, op 17 januari 1955, om 19 uur. Overeenkomstig haar wens is ze “in alle stilte” begraven.
        Henricus Spit was vice-president van de Raad van Nederlands-Indië en eerder getrouwd geweest met Petronella Louise Helène Marie Spée. Uit dit huwelijk werden twee zonen geboren, van wie er één jong overleed. Na het overlijden op 18-11-1944 van zijn vrouw) hertrouwde Spit met Johanna Cohen. Uit dit huwelijk werden geen kinderen geboren.

Cornelia Jacoba Cohen in januari 1927 en in september 1930

Cornelia Jacoba Cohen, de tweelingzus van Meijer Michel, in januari 1927 en in september 1930.
Foto’s RAD (nrs. 309_7372 en 309_15937)

Johanna, in september 1927 en in april 1930

Dit is zeer waarschijnlijk de enige andere dochter, Johanna, in september 1927 en in april 1930.
Foto’s RAD (309_8901 en 309_15188)




Verder naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 14 (slot) >

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 12

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 11

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 10

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 9

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 8

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 7

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 6

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 5

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 4

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 3

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 2

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 1


< Terug naar index 'Verhalen over het voorbije joodse leven in Dordrecht'