Het voorbije joodse dordrecht

De onontdekte foto’s van Dordtse
joden in het archief: aflevering 10 

Hardnekkig en verwoed zoeken in de reusachtige foto-collectie van vader en zoon Beerman heeft nieuwe vondsten opgeleverd. Na een pauze van enkele maanden heeft archiefonderzoekster Erica van Dooremalen het speuren hervat, zoals bij aflevering 9 is meegedeeld. En dat leidde ertoe dat toch weer afleveringen kunnen worden toegevoegd aan de reeks. Dit is aflevering 10. Elke foto is bij voorbaat historisch te noemen, omdat de joodse bevolking van Dordrecht na de oorlog nagenoeg verdwenen was.

Vooroorlogse foto's van joodse Dordtenaren

Is dit nu Saartje of juist Stijntje? Dit blijft misschien wel onopgehelderd. Foto RAD (nr. 309_11803)

Ongeïdentificeerd
De jonge vrouw op deze foto, gemaakt op 4 december 1928, is niet te identificeren. Volgens de administratie van Beerman is de foto, die nummer 11803 heeft gekregen, bedoeld voor “Den Hartog, Voorstraat 50”.
        Op dit adres woonde inderdaad een gezin Den Hartog, bestaande uit vader Benjamin den Hartog (1869), moeder Caroline Braadbaart (1876) en hun vier kinderen. Twee van hen waren meisjes, Saartje (1902 ) en Stijntje Elisabeth (1906), de anderen waren Simon (1900) en Philip Nathan (1903). Saartje werd adjunct-commies bij de Raad van Arbeid, haar zus Stijntje apothekersassistente.
        Maar wie nu de vrouw op de foto is, is niet twijfelloos vast te stellen.
        Vader Benjamin, die op de Voorstraat een kledingwinkel had, is met zijn echtgenote op 30 april 1938 verhuisd naar de Bankastraat 9 (nu: 13). Zij zijn beiden vermoord in Sobibor, tegelijk op 9 juli 1943. Het leven van hun zoon Philip Nathan, die handelsagent werd, eindigde ergens in Midden-Europa, op 31 maart 1944.
        Kantoorbediende Simon, die op 31 juli 1926 naar Oss trok, naar de Stationsweg 10, is eveneens omgebracht, in Auschwitz op 6 maart 1944, 43 jaar oud. Op dezelfde dag stierf daar ook zijn vrouw Margaretha Hes (Veghel, 29 maart 1909), op 34-jarige leeftijd. Voor hen worden Stolpersteine gelegd in Oss, op hun laatste adres: Kruisstraat 89.
        De twee kinderen van Simon en Margaretha hebben de oorlog overleefd. Zo ook de twee zussen van Simon, Saartje en Stijntje. Zoals in het familieoverzicht bij verhaal 98 valt te lezen, trouwde Saartje op 2 september 1942, midden in de oorlog, met de Dordtse arts Oscar Cahen. Hij werd vermoord in Sobibor, zij emigreerde na de oorlog naar Haifa. Ook haar zus Stijntje, die onderdook bij de familie Burger in de Wijnstraat, op nummer 8, emigreerde naar Israël, op 31 december 1951.
        Van beiden zussen zijn geen nadere gegevens gevonden.

Geen twijfel

Bertus en Bertha Overweg. Zij overleefden de oorlog, hun twee kinderen niet.
Foto RAD (nr. 309_19258)

Over deze foto − gemaakt op 26 maart 1932, met als nummer 19258 en bestemd voor “Overweg, Oranjelaan” − hoeft geen enkele onzekerheid te bestaan. Dit zijn onweerlegbaar en herkenbaar tandarts Bertus Overweg (Assen, 1903) en zijn vrouw Bertha Everdina Frankenhuis (Haaksbergen, 1904), die direct na hun trouwen op 20 november 1930 in Enschede, in Dordrecht gingen wonen aan de Oranjelaan op nummer 55 (nu: 89). Zij kregen er twee kinderen, Nollus Heiman op 18 januari 1935 en Emma Sarah op 29 oktober 1937.
        Op deze website is een uitgebreid verhaal gewijd aan het gezin Overweg, nummer 66. Dat is geïllustreerd met meerdere foto’s – van de kinderen bijvoorbeeld, met een hondje, en van de ouders. Op die manier kon eenvoudig vastgesteld worden dat foto 19258 Bertus en Bertha betreft.
        De ouders hebben de oorlog overleefd, de kinderen niet. Zij zaten ondergedoken in Ede, maar werden verraden. Zij zijn tegelijk vergast in Auschwitz, op 25 oktober 1944, negen en zes jaar oud. Eerst waren zij vanuit kamp Westerbork nog naar Theresienstad getransporteerd.
        Hun ouders trokken na de oorlog weg uit Dordrecht, op zoek naar een nieuw bestaan. Zij gingen naar Engeland, waar op 2 juli 1946 in Southport Margaret werd geboren. Terug in Nederland kwam er nog een tweede kind, Herman Frank, op 10 januari 1948 in Den Haag.
        In 1950 emigreerde het gezin naar Curaçao, waar het bleef tot 1959, om daarna toch weer terug te gaan naar Nederland. Alle oorlogsellende kwam toen weer naar boven, zie het verhaal.
        Bertus Overweg is overleden in Renkum op 3 december 1979, 76 jaar oud. Bertha stierf op 1 maart 1999 in Arnhem, 94 jaar oud.

Guitig

Jos en Betty, de kinderen van Meijer Michiel Cohen en Gesina Keesje, zijn vaker gefotografeerd. Dit is een nieuwe, voorheen onbekende afbeelding. Foto RAD (nr. 309_37700)

Deze foto thuisbrengen was zogezegd een makkie. Erica van Dooremalen schreef in haar e-mail dat bij deze foto van Cohen-nen geen adres beschikbaar was, dus vroeg zij zich af welke Cohens van Dordrecht dit dan zouden kunnen zijn.
        De redactie van deze Stolpersteine-website herkende de twee kinderen evenwel direct. Dit zijn Joseph Jacob (‘Jos’) en Bruintje Suzanna (‘Betty’), de enige twee kinderen van Meijer Michiel Cohen en Gesina Keesje. Het gezin woonde aan de Toulonselaan, op nummer 7.
        Van diezelfde kinderen zijn namelijk eerder, in 2021, al twee foto’s geplaatst, zie aflevering 7 van de serie over onontdekte foto’s uit de Collectie-Beerman.
        Op de nieuwe derde foto hebben de kinderen opnieuw een guitig-brutale blik. Ze hadden blijkbaar pret toen ze moesten poseren voor de camera, ze gedragen zich allerminst ernstig. De foto heeft nummer 37770 gekregen.
        Wanneer de derde foto is gemaakt, is niet bekend. Maar het valt op dat de kinderen net als op de vorige twee opnamen, weer andere kleren dragen. En dat ze op de derde foto zichtbaar jonger zijn. Nóg jonger staan Betty en Jos op de foto die in aflevering 2 van deze reeks staat.
        De kinderen zijn kennelijk vaak naar Foto Beerman gebracht.

Verder naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 11 >

Verder naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 12 >

Verder naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 13 >

Verder naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 14 (slot) >

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 9

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 8

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 7

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 6

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 5

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 4

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 3

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 2

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 1

< Terug naar index 'Verhalen over het voorbije joodse leven in Dordrecht'