NIEUWS
Dordts echtpaar Van der Hilst postuum
onderscheiden voor hulp aan vier joden
 |
Deze foto van het echtpaar Van der Hilst |
Tijdens een ceremonie in het Nationaal Monument Kamp Vught op maandag 28 november 2022 is het Dordtse echtpaar Wouter en Hendrika van der Hilst-Battermann postuum onderscheiden met de Yad Vashem-onderscheiding ‘Rechtvaardigen onder de Volkeren’ – de hoogste onderscheiding van de staat Israël voor niet-joden die joden hebben geholpen.
De Van der Hilsts hebben tijdens de oorlog langdurig twee joden langdurig en twee kortere tijd joden laten onderduiken in hun huis in de wijk Krispijn.
De onderscheiding – een certificaat en een medaille – werd namens de dochter van de Van der Hilsts, Greet Goudriaan, in ontvangst genomen door Otto-Sander van der Veen (1969), de in Amsterdam wonende zoon van Cil van der Veen-Suesan. Zij was een van die onderduikers – die overigens allen de Holocaust hebben overleefd.
Artikel
In 2019 is op deze website een achtergrondartikel geplaatst over de Van der Hilsts, nummer 206. Dit was voor Van der Veen, zijn familieleden en andere betrokkenen aanleiding om bij Yad Vashem de onderscheiding aan te vragen. Tijdens de plechtigheid in Kamp Vught zijn, in bijzijn van tientallen genodigden, meerdere onderscheidingen uitgereikt, maar dat betrof verder geen Dordtenaren.
Voordat de Israëlische ambassadeur Modi Ephraim de onderscheidingen overhandigde aan (kennissen van) de geëerde families, hield David Simon een uitgebreide toespraak. Hij is voorzitter van de Stichting Vrienden van Yad Vashem Nederland. Hij noemde de Nederlanders die door hun onderduikhulp joodse medeburgers het leven hebben gered “heldhaftige redders die niet wegkeken maar hielpen”.
Het voormalige Kamp Vught had voor Simon een tweeledige betekenis. Ten eerste “werden op deze plek zoveel Joden de dood in gejaagd”, en voor hem persoonlijk was de locatie “zeer bijzonder”, omdat zijn moeder “van hieruit werd weggevoerd”. Toch heeft zij “liefst dertien concentratiekampen, inclusief Auschwitz” weten te overleven. “Het feit dat ik hier vandaag sta en u mag toespreken”, zei Simon dan ook, “bewijst dat Hitler de oorlog niet heeft gewonnen”.
 |
Op een tafel stonden de oorkondes en lagen de medailles klaar om uitgereikt te worden. |
Cijfers
Met kille cijfers, ontleend aan het tweedelige boek De Ondergang; de vervolging en verdelging van het Nederlandse jodendom 1940-1945 van prof. dr. Jacques Presser, illustreerde Simon hoe zeldzaam, en daardoor opmerkelijk, de onderduikershulp van Nederlanders was. “Vijf percent was dapper en hielp Joden, 5% was heel fout en verkocht Joden voor 7,50 gulden aan de Duitsers en 90% keek de andere kant op en sloot de ogen voor wat om hen heen gebeurde.”
Simon noemde ook nog ontluisterende cijfers van de omvang van de industriële moord die de nazi’s alleen al in Nederland hebben toegepast: “In mei 1945 waren er van de ruim 140.000 Nederlandse Joden, 102.000 vermoord. In totaal werden 107.000 uit ons land weggevoerd, slechts 5.200 overleefden de vernietiging. Nederland verloor procentueel het hoogste aantal Joden van alle West-Europese landen. Vanuit Westerbork gingen 93 transporten met in totaal 57.552 Joden naar Auschwitz, 854 kwamen levend terug. Naar Sobibor gingen 34313 Joden, van wie er 19 bleven leven. 4897 Joden gingen er naar Theresienstadt, van hen overleefden 2053 Joden.”
“In de niet-joodse wereld”, vatte Simon samen, “werden na het einde van de Tweede Wereldoorlog de doden geteld, in de Joodse wereld de levenden.”
 |
David Simon: kille cijfers |
Vreemd?
Vier joden bleven in leven doordat het echtpaar Van der Hilst ze een veilige plek bood. Simon had over die onderduikers ook enkele cijfers: 28.000 doken er volgens hem onder. Van hen werden er 12.000 verraden, oftewel 42%. Zestienduizend haalden het einde van de oorlog, onder wie de onderduikers die zich verborgen hielden in de woning van de Van der Hilsts – op de hoek van de Willem Marisstraat en de De Josselin de Jongstraat. Tegenwoordig is dit pand een Chinees-Indisch restaurant.
“Waren de onderduikers”, vroeg Simon zich in het algemeen af, “vreemde, rare mensen? Deden ze binnen de Nederlandse maatschappij dingen die niet te tolereren waren? Nee, de onderduikers moesten zich enkel en alleen verbergen omdat ze Joods waren, nergens anders om.”
 |
Al degenen die een oorkonde hadden gekregen, werden tot slot bij elkaar gezet, opdat familieleden en andere belangstellenden een groepsfoto konden maken. Otto-Sander van der Veen (met bril) staat in het midden, als twaalfde persoon van links, vlak voor de burgemeester met ketting. |
