NIEUWS
Boekje vertelt meer over het
Israëlische leven van Margalit
Margalit Lugten, de naar Israël geëmigreerde Dordtse jodin, is in 2020 overleden. Dit is gebleken bij naspeuringen naar een boekje dat oorspronkelijk in 2015 is verschenen, en waarin Margalit kort haar levensverhaal vertelt. De precieze overlijdensdatum is vooralsnog niet gevonden, ook niet via internet. Margalit, geboren in Dordrecht op 21 oktober 1926, is om en nabij 94 jaar oud geworden. Zij liet twee zoons en een dochter, tien kleinkinderen en zeven achterkleinkinderen achter.
 |
De twee Nederlandstalige pagina’s uit het boek ‘Uitkijken naar Woensdag’, over het leven van Margalit Lugten. |
Hebreeuws
Het boekje heeft als titel Uitkijken naar woensdag en telt 142 pagina’s. Het is geschreven en samengesteld door Leontine Veerman, Mercelle Zion, Jodie Ras en Esti Kapulnik. Het bevat foto’s én de levensverhalen, in zowel het Nederlands als in het Hebreeuws, van deelnemers aan de koffieochtend op woensdag in Elah in Tel Aviv. Elah is het centrum voor psycho-sociale begeleiding van uit Nederland afkomstigen en hun families, gevestigd in Beth Bart, Jeruzalem. Margalit Lugten was een van de woensdagochtend-deelnemers.
Margalit vertelt in het interview met haar dat haar vader Adrianus niet-joods was en in Dordrecht een schildersbedrijf had met zo’n dertig man personeel. “We werden volkomen zonder religie grootgebracht. Pas toen de oorlog begon, werd ik met ons Joods-zijn geconfronteerd.” Het schildersbedrijf van haar vader bleef gewoon functioneren. En hoewel de buren en anderen wisten dat moeder Hendrika Jacoba Adriana (‘Hanna’) Roozendaal, Margalit en haar broer Adrianus Cornelis joods waren, “hebben ze dat nooit laten weten”.
In augustus 1944 moest het gezin, dat woonde aan de ’s-Gravendeelsedijk op nummer 19, toch nog onderduiken. “Iemand van de zaak die erg jaloers was op mijn vader en diens drukke bedrijf wilde inpikken, heeft ons aangegeven.” Maar een jeugdvriend van haar vader heeft toen geholpen en wist het gezin te verstoppen in de Electro Motoren Fabriek (EMF) – die deels stond aan diezelfde dijk en deels aan de Korte Parallelweg. “We hadden twee kamers en onze eigen wc.”
 |
Hetzelfde boek bevat dit verhaal ook in het Hebreeuws. Bij dat hoofdstuk is een foto geplaatst waarop Margalit een geborduurde boerderij laat zien. Ieder van de eerstgeborene van haar kinderen kreeg er zo een. |
Appelboom
Margalit gaat ook in het boekje, maar gedetailleerder, in op haar verzetswerk (als 15-jarige). Ze vertelt er dit over: “Aan het begin van de oorlog heb ik mijn vader één keer horen vragen wat er nu met de Jodenn zou gebeuren. Hij voelde zich zo machteloos. Onze huisarts heeft hem gestimuleerd om voor het verzet te gaan werken en ik deed met hem mee.
“Elke middag tussen één en twee klom ik in een hoge appelboom om de binnenrijdende Duitse trein te observeren. Vanuit die appelboom kon ik precies zien hoeveel kool, goederen, militair materieel of soldaten er in die trein zaten. Dat typte ik op dunne velletjes, die ik naar het verzet stuurde. Die velletjes liggen nu in een map bij het NIOD.”
Na de oorlog, en als voorbereiding op haar alija, sloot Margalit zich aan bij de hachsjara in ’s-Graveland. “Het leven was ingericht in kiboetsstijl. We leerden Hebreeuws en landbouw.” In januari 1951 arriveerde zij in kiboets Amiad in Galilea, en zo begon haar leven in Israël. Eropterugkijkend in het boekje zegt Margalit dat zij wekelijks naar de groep lotgenoten rond de tafel bij Elah ging. “Het haalt me uit mijn eenzaamheid, want behalve naald en draad wil ik ook wel eens mensen zien.”
Borduren
Margalit, moeizaam gescheiden van haar man Abraham Naäman, borduurde namelijk graag, en dat al vanaf haar kleutertijd. “Tijdens de oorlog gaf me dat rust. Ik moest gewoon iets in mijn handen hebben. Ook als ik nu een spannende tijd doormaak, borduur ik. Voor de eerstgeborene van ieder van mijn kinderen heb ik een boerderij gefabriceerd en hetzelfde patroon heb ik daarna voor de achterkleinkinderen gemaakt.” Ze deed er steeds een paar weken over.
Eindredactrice Leontine Veerman, die het boekje samen met Marcelle Zion en andere vrijwilligers van Elah heeft gemaakt, deelde de redactie van deze Stolpersteine-website desgevraagd mee dat zij niet heeft weten te achterhalen wanneer Margalit is overleden, alleen dat het in 2020 was. Meerdere woensdagochtenddeelnemers zijn trouwens inmiddels gestorven, voegde ze eraan toe.
In het interview vertelde Margalit nog wat haar lievelingskost is. “Dat is absoluut witlof, aangemaakt met boter, paneermeel en een beetje geraspte kaas.”
