NIEUWS

Boek inspireert tot gedicht

Mr. A.F.M. (Ton) Delemarre, oud-secretaris van de Culturele Raad in Dordrecht, zag tijdens een werkvakantie in het Zuid-Franse dorp Mollans-sur-Ouvèze het boek Is dit een mens? van Primo Levi in de boekenkast staan. Hij begon het te lezen.

        Primo Levi is een joods-Italiaanse schrijver, en overlevende van Auschwitz. Hij ontsnapte enkele malen ternauwernood aan selectie voor de gaskamer. Levi schreef na de oorlog het huiveringwekkende boek Se questo è un uomo, over het leven in het kamp en hoe mensen zich gedragen in extreme omstandigheden. Het werd in 1947 uitgegeven. Bekend raakte het echter pas in 1958, toen een grotere uitgever het heruitgaf.
         In Nederland is het eerst in 1963 gepubliceerd onder de titel Eens was ik een mens. Later, in 1987, werd dit veranderd in ‘Is dit een mens?’. Volgens Wikipedia is er enig dispuut over de juistheid van de titel: Als dit een mens is wordt een betere vertaling gevonden.
        Het boek inspireerde Ton Delemarre tot onderstaand gedicht, dat herinnert aan de legging van het eerste officiële struikelsteentje in Dordrecht. Die was op 11 april 2014, bij de voormalige woning van Jakob Hendrik Kann en Dora Juliette Spanjaard aan de Hallincqlaan 32 (zie ook elders op deze site verhaal nummer 26, over de heldendaad van Jaap Kann). Delemarre, die hier bij aanwezig was, wilde deze website het gedicht niet onthouden.

Is dit een mens?

De zes miljoen zielen
Van de doden, de verasten
Vermalen in de geweldige molens
Van de concentratiekampen
Stuiven in stille nachten voorbij
Ze zoeken een rustplaats
Een waardig graf

Jacob Hendrik Kann, geboren Den Haag, 22 augustus 1900,
In Auschwitz vermoord 28 januari 1944
(Die dag werd ik 11 jaar)
Keert terug naar Dordrecht
Naar zijn huis aan de Hallinqlaan
Intussen onherkenbaar verbouwd

Op de plaats waar de stenen schouw was
Glanst een designkast hem spiegelend tegen
Kom ik gelegen? Ben ik die schim
Met die schurftige baard?
Wordt hij door de nieuw bewoners welkom geheten?
Of zwerft hij verder?

Hij is er maar één van dat eindeloze leger
Zoekende zielen, wandelende doden
Laten we zijn naam in het plaveisel verzinken
Laten we knielen en de zegen van kaddish uitspreken
Laten we hem deze koperen tuin
Van 10 bij 10 centimeter als rustplaats geven

Laten we zijn naam nimmer vergeten

6/7 juni 2015, Mollans-sur-Ouvèze, Ton Delemarre