Deze foto werd de aanleiding van een kleine zoektocht die nog eens drie foto’s opleverde, op de Duitse website ‘Nat.Museum-digital.de’. Deze toont digitaal objecten uit 641 Duitse musea.
Arnold (links) loopt samen met zijn vriend Toni Mast over de Tauentzienstrasse, het einde van de Kurfürstendamm.
Foto Gedenkstätte und Museum Sachsenhausen

Volgens dezelfde website toont deze foto Arnold Blitz (derde persoon van links) nadat hij in de ‘Außenlager Heinkelwerke’ was bevrijd door de Russen. De eerste man links is een medegevangene uit Sachsensausen, dr. Jozef Herschel. Twee van de vier vrouwen zijn verpleegsters van de Rode Leger. Maar het bijschrift maakt niet duidelijk wie dat zijn en wie de derde man op de foto is.
Foto Gedenkstätte und Museum Sachsenhausen

Deze foto stelt ons voor een raadsel. Volgens het bijschrift zou Arnold Blitz op deze foto moeten staan, maar hij wordt door ons, redactie van deze Dordtse site, niet zo meteen herkend. Het bijschrift is er ook vaag over. Het luidt: “Ehemalige niederländische Häftlingsärzte und ihre Patienten 1945 im befreiten Lager.”
Foto Gedenkstätte und Museum Sachsenhausen

Hetzelfde geldt voor deze laatste foto. Staat Blitz hier wel op? Volgens de zoekmachine van de Duitse site wel, maar wie is hij dan? Het bijschrift is er onduidelijk over. Het meldt slechts dat de mensen die hier zitten en liggen, zich bevinden tussen de ‘Revierbaracken RI und RII’.
Foto Gedenkstätte und Museum Sachsenhausen

Zoon reageert met aanvullingen en correcties

Duitsers heten grondig te zijn, maar dit gaat lang niet altijd op. Dat bleek toen Wouter Blitz, een zoon van Arnold Blitz, een halfjaar na plaatsing reageerde op bovenstaand artikel. Hij wilde enkele kanttekeningen maken bij de informatie die bij en over de vier foto’s wordt gegeven. Die informatie is afkomstig van de website van Gedenkstätte und Museum Sachsenhausen, het kamp waar zijn vader opgesloten had gezeten.

In commissie
Uit de aanvullingen en correcties die Wouter Blitz aanreikte, viel op te maken dat de ‘bijschriftschrijvers’ van Sachsenhausen onnauwkeurig waren geweest. En zo viel er nog wel het een en ander recht te zetten, bijvoorbeeld over Westerbork.
        De fouten die in bovenstaand stuk staan, zijn dus fouten in commissie: de redactie van deze Stolpersteinesite baseerde zich er noodgedwongen op: er waren geen andere feiten voorhanden. Maar verbeteringen zijn altijd welkom; ze zuiveren de geschiedenis.
        Van elk van de vier foto’s die hierboven worden getoond, kan Wouter Blitz meer en soms betere achtergrondgegevens verstrekken. Hij begint bij de iconische foto van zijn vader (links) met zijn kampmaat Toni (hoort officieel te zijn: Tony) Mast wandelend op de Tauentzienstrasse. Deze foto is te zien in het Holocaustmuseum − dat zich onder het Holocaustmonument in Berlijn bevindt − en was aanleiding om verder te speuren naar foto’s van Arnold Blitz. Terzijde wijst Wouter Blitz er op dat Tony afkomstig is uit Oud-Beijerland.
        Maar hij bestrijdt dat op de foto sprake is van “een demonstratieve wandeling”, zoals het informatiecentrum vermeldde in zijn uitleg van de foto: de Duitsers waren verslagen, Arnold en Tony konden zonder zorgen door het verwoeste Berlijn lopen. Maar dat was “bepaald niet” zo, corrigeert Wouter. Zijn vader en Tony “moesten nog altijd voor hun leven vrezen, al waren zij door de Russen in april 1945 bevrijd. Het was in die tijd een enorme chaos in Berlijn en ze hebben op diverse adressen moeten bivakkeren voordat zij met de Britten konden terugkeren naar Nederland. Dat gebeurde pas in juli 1945”.
        Volgens Wouter Blitz is de foto ook anderszins iconisch: “Op de achtergrond is de ruïne te zien van de Kaiser Wilhelm Gedächtniskirche, die er nog altijd staat als monument ter herinnering aan de oorlog.”

Wouter Blitz zond met zijn aanvullingen twee foto’s mee. Op de eerste staat zijn moeder Henny Langerijs. Zij trouwde in 1947 in Haarlem ‘met de handschoen’ met Arnold Blitz, die zich op dat moment in Nederlands-Indië bevond. Haar grootvader fungeerde als stand-in. Foto Privéarchief

Onbekend
Op de tweede foto zou volgens de Gedenkstatte Sachsenhausen Arnold Blitz de derde persoon van links zijn. Wouter corrigeert dit. “Mijn vader staat er niet op.” Over de andere personen kan hij melden: “De man links in witte jas is een Nederlandse arts, dr. Jozef Herschel, de man rechts was ook een Nederlandse arts, wiens naam onbekend is gebleven. De dames links en in het midden zijn Maria en Sasja, Russische verpleegsters. De andere twee dames zijn ook Russische verpleegsters.”
        Arnold staat ook niet op de derde foto, vervolgt Wouter. “De man in een witte jas rechts is dokter Hüpscher uit Zwolle. Helemaal links zit een onbekende man en de tweede persoon van links is een Russische dokter, die hoofd was van de ziekenbarak. De dame in het midden was een Hongaarse verpleegster.”
        Op de vierde foto ten slotte staat Reine Borms, een Belgische verpleegster, en rechts een Hongaarse verpleger. Wouter Blitz licht toe dat de vrouw in het midden van de foto, met enigszins opgetrokken knieën, Reine is, de Hongaarse verpleger zit naast haar in kampbroek. En dan doet Wouter een verrassende mededeling: de reden dat zijn vader op geen van deze foto’s is afgebeeld, is dat hij, nadat het kamp was bevrijd, de foto’s heeft gemaakt. Op de foto hierboven, van de Tauentzienstrasse, is te zien dat Arnold Blitz een fototoestel in de hand heeft. Dit verklaart waarom de foto’s op de website van Sachsenhausen tevoorschijn komen op zijn naam: ze zijn aan hem toegeschreven.

Zwitserland
Arnold Blitz is volgens een artikel over joodse scouts op de website ‘Joods Monument’ vanuit kamp Westerbork in Sachsenhausen beland. Dit klopt al evenmin, stelt Wouter Blitz. “Mijn vader is nooit in Westerbork geweest, anders had hij het zeker niet overleefd. Hij is lange tijd in onderduik geweest, maar uiteindelijk werd het hem te heet onder de voeten. Hij heeft met behulp van vrienden de mogelijkheid gekregen om te vluchten. Het doel was Zwitserland te bereiken.
        “Henk Pelser, een student geneeskunde, had een vrij goede vluchtlijn opgezet naar Zwitserland en eind 1942-begin 1943 kon mijn vader mee met een groep die eveneens naar Zwitserland wilde afreizen”, zegt Wouter Blitz, verwijzend naar het boek Vluchtweg Zwitserland, dat Henk E. Pelser in 1996 heeft gepubliceerd bij uitgeverij Bert Bakker. “Direct na het passeren van de Belgisch-Nederlandse grens kreeg mijn vader een nieuw identiteitsbewijs met de naam Remi de Caluwe. Deze naam heeft hij tot en met de bevrijding van het kamp aangehouden. De Duitsers hebben zijn ware identiteit nooit ontdekt.”
        Hij vervolgt: “Tot het Franse Belfort, nabij de grens met Zwitserland, verliep de reis goed, maar door verraad was de ‘passeur’ (de man die vluchtelingen hielp de grens over te steken, red.) opgepakt. De groep viel uit elkaar en enkele dagen later werd mijn vader eveneens gearresteerd. Via het Noord-Franse Compiègne is hij op transport gezet naar Sachsenhausen, alwaar hij tewerkgesteld werd in de vliegtuigfabriek van Heinkel.”

Straatfotograaf
Gevraagd naar hoe het Arnold Blitz na Sachsenhausen en in de naoorlogse jaren is vergaan, vertelt zijn zoon:
        “Mijn vader heeft het kamp ternauwernood overleefd, want aan het eind van het verblijf heeft hij geelzucht gekregen. Hij werd overgeplaatst naar het ‘Revier’ (ziekenbarak) in het hoofdkamp; de Duitsers waren heel bang om besmet te worden. Tot aan de bevrijding van het kamp door de Russen heeft hij hier verbleven. In juni 1945 heeft hij dat deel van Berlijn kunnen bereiken dat door de Britse troepen was bezet. In die tijd is die foto met zijn kampmaat Tony Mast gemaakt door een straatfotograaf. Na de oorlog heeft mijn vader, bij mijn weten, nooit meer contact gehad met Mast.”
        Een maand later, in juli 1945, kon Arnold Blitz met Britse soldaten mee naar Holland. Via Enschede heeft hij uiteindelijk zijn geboortestad Rotterdam bereikt. Zoon Wouter: “Daar is hij opgenomen door de ouders van een goede vriend. Zijn ouderlijk huis was door de Duitsers met hulp van Hollanders geheel leeggeroofd.”
        De ouders van Arnold zijn op 15 oktober 1942 opgepakt en via de Hollandsche Schouwburg op 22 oktober 1942 in kamp Westerbork aangekomen. Op 6 november 1942 zijn zij op transport gezet naar Auschwitz, waar zij op 9 november 1942 aankwamen en meteen werden vermoord.
        Arnold Blitz is op 24 december 1947 in Haarlem getrouwd met Henny Langerijs (Amsterdam, 1 juni 1921), zij het ‘met de handschoen’. De reden: in 1946 was hij al door de Borsumij (Borneo-Sumatra Handelsmaatschappij) naar Nederlands-Indië uitgezonden. “Mijn moeder heeft zich eind 1948 met mijn vader mogen herenigen, nadat de firma daarvoor toestemming had verleend (andere tijden!)”.
        Wouter Blitz is in 1949 geboren in Tjilatjap en zijn zuster Veronica (‘Nieke’) Blitz in 1951 in Bandung. “In 1961 zijn wij, na een aantal omzwervingen, definitief uit de tropen naar Nederland teruggekeerd. Mijn moeder, oud 89 jaar, is in 2010 overleden, 89 jaar oud; mijn vader in 2016, 93 jaar oud.”

Op de tweede foto staat opnieuw Henny Langerijs, nu verenigd met haar echtgenoot Arnold Blitz. Foto Privéarchief