Het voorbije joodse dordrecht

Nieuwe rubriek, deel 1: wie is wie
op deze ongeïdentificeerde foto’s?

Soms is er echt niet uit te komen.
        Al jaren probeert Erica van Dooremalen, archiefonderzoekster te Dordrecht, de handgeschreven notities te ontwarren die vader of zoon Beerman, van de gelijknamige fotozaak op het Vrieseplein, in witte inkt hebben geschreven op fotoafdrukken. Vaak lukt het haar, en weet ze ook te achterhalen waar de gefotografeerde persoon in Dordrecht heeft gewoond en in welk jaar de opname is gemaakt. Van Dooremalen kan daartoe terugvallen op de administratie van de Beermannen, die zich net als hun omvangrijke fotocollectie bevindt in het Regionaal Archief Dordrecht (RAD).

Foto RAD (nr. 309_115099)

Foto RAD (nr. 309_115093)

Foto RAD (nr. 309_115100)

Foto RAD (nr. 309_115101)

Foto RAD (nr. 309_114035)

Uitpluizen
Zodra ze denkt dat het joodse Dordtenaren betreft, stelt ze de redactie van de Dordtse Stolpersteinewebsite op de hoogte en die heeft al tientallen keren foto’s bij verhalen of berichten over hen kunnen plaatsen. Van Dooremalen publiceert de informatie zelf ook: op de website van het RAD. Maar soms komt ze er niet uit, en lukt het ook de redactie niet om uitgeplozen te krijgen wie toch de afgebeelde persoon is.
        Vandaar deze nieuwe rubriek – die vooralsnog alleen uit deel 1 en 2 bestaat. De hoop is dat bezoekers van deze Stolpersteine-website de personen op de foto’s herkennen, óók nog na al die decennia.
        Het is natuurlijk eenvoudiger om op de website totaal geen aandacht te besteden aan een ‘ongeïdentificeerde’ foto. Immers, waarom zou je een foto laten zien waarover zo goed als niets is te melden? Maar dat betekent óók dat de foto ongezien blijft. En daarmee verklein je de kans dat iemand, op enig moment, heel misschien de persoon op de foto herkent – en de oplossing kan aanreiken.

Beerman of niet?
Besloten is daarom om hier de eerste foto’s die niet thuisgebracht kunnen worden, via deze rubriek bekend te maken. Want de Stolpersteinesite heeft ontegenzeglijk een ander, misschien wel groter bereik dan de website van het Dordtse archief – al helemaal als het gaat om het joodse verleden van de stad. In ieder geval valt te proberen om de identiteit van de desbetreffende mannen, vrouwen of kinderen te achterhalen, ook al gaat het om mensen die tientallen jaren geleden al hun opwachting hebben gemaakt bij Foto Beerman. Je weet maar nooit wie wie herkent.
        Er is nog een tweede moeilijkheid die de kwestie ietsje ingewikkelder maakt. In de Collectie-Beerman van het RAD bevinden zich óók talrijke foto’s die niet van de Beermannen zelf zijn, maar van een andere fotograaf. Van Dooremalen is al die niet-Beerman-foto’s aan het catalogiseren en zoekt intussen uit wie die fotograaf was. Zij vermoedt dat het ene A. Fröling was. In ieder geval plaatst zij te zijner tijd nog een artikel over haar bevindingen in het tijdschrift van de vereniging Oud-Dordrecht.
        Hier echter gaat het niet om de maker van de foto’s, maar om de foto’s zelf: van Dordtse joden.

Hulpbesteller
Dit is aflevering 1.
        In alle gevallen betreft het mensen die in de administatie of bovenaan de foto de naam Levisson of Levison hebben gekregen. De eerste foto (nr. 309_115099) kon nog worden thuisgebracht, omdat het afgebeelde echtpaar werd herkend van een andere foto op deze Stolpersteinesite, bij verhaal 20. Het zijn de hulpbesteller van de PTT Simon (‘Tom’) Levisson (11.7.1914 – 5.7.2000; 85) en zijn echtgenote Neeltje (‘Nelly’) van der Wall (5.4.1904 – 28.9.1999; 95). Op de al gepubliceerde foto’s is het echtpaar zichtbaar jonger en staat tussen hen in dochter Jacoba (20.9.1937 – 18.2.1999; 61).
        Maar er zijn bij Beerman nog een paar foto’s gemaakt, van personen die ook Levisson (of Levison) heten. Het gaat om een foto van een jongere vrouw (nr. 309_115093), een jong meisje (nr. 309_115100), nogmaals een jonge vrouw maar ouder (nr. 309_115101) en dan nog een van een jongeman (309_114035). Allemaal hebben ze dezelfde achternaam. Maar bijna consequent ontbreekt de voornaam, evenals de datum van de opname of een woonadres. En dat maakt deze foto’s vrijwel niet te traceren.
        Wie deze mensen niettemin herkent: laat het de redactie s.v.p. per e-mail weten: redactie@stolpersteine-dordrecht.nl

Gescheiden
Over het gezin van Simon Levisson valt verder nog dit te melden: hij, metselaar van beroep, trouwde als 21-jarige op 3 oktober 1935 met de eveneens in Dordrecht geboren, 31-jarige Neeltje van der Wall. Voor haar was dit het tweede huwelijk. Zij was eerder gehuwd geweest met Jacobus Johannes Grobben. Dit echtpaar was gescheiden.
        Jacoba, de dochter die Simon kreeg met Neeltje, heeft net als haar ouders de oorlog overleefd. Zij is 61 geworden en op 18 februari 1999 in Oosterhout overleden. Haar roepnaam was Coby en haar laatste partner heette Joannes Antonius van Gent, afkomstig uit en overleden in Oegstgeest (16.10.1925 –15.9.2014; 88). Zij kregen drie kinderen: twee dochters en een zoon. Met zijn eerste vrouw kreeg Joannes al een dochter.
        Op de website van het Dordtse archief heeft Herman Stal in 2021 een reactie geplaatst bij de foto van Simon Levisson, luidend: “Ik ben geboren in 1948 in de Nieuwe Hilstraat in Dordrecht, waar ik tot 1956 woonde. Naast onze portiekwoning woonde de familie Levisson. Ik herinner mij “oom” Simon erg goed, want hij was een erg aardige man. Nadat ons gezin verhuisde naar de Vogelbuurt, verwaterde het contact. Vele jaren later, rond 1990, sprak ik hem na een herdenking op 4 mei bij het Dordtse monument. Hij was nog even aardig als ik mij kon herinneren.”

Nieuwe rubriek, deel 2: wie is wie op deze foto’s? >

< Terug naar index 'Verhalen over het voorbije joodse leven in Dordrecht'