De USHMM lijsten
Lijst 3: de zeventien niet-joodse
kampslachtoffers uit Dordrecht
|
In de database van het United States Holocaust Memorial Museum staan ook Dordtenaren die weliswaar in Dordrecht zijn geboren, maar die niet joods waren. Dit kwam vast te staan bij nadere research. Maar bij uitzondering worden zij hier desondanks genoemd, omdat zij immers evengoed Dordtse oorlogsslachtoffers zijn.
Zelf heeft het Holocaustmuseum zich ook niet beperkt tot de joden. Op zijn site meldt het nadrukkelijk ook gegevens over: verzetsstrijders, Jehovah’s getuigen, homoseksuelen, politieke tegenstanders, Roma en Sinti.
Vijftien niet-joodse Dordtenaren zijn terechtgekomen in de Duitse kampen. Onder hen bevonden zich bijvoorbeeld, behalve verzetsstrijders, twee Jehovah’s getuigen en een woonwagenbewoonster.
|
niet-joodse kampslachtoffers uit Dordrecht |
1. Christiaan Kloot Dordrecht, 9 augustus 1921 – Neuengamme, bij Hamburg, 17 januari 1945 (23)
(Bron: Den Toten des Konzentrationslagers Neuengamme 1938 bis 1945 III) top | |||||
2. Ir. Theodor Willem de La Rieviera (= la Rivière)
Chef radio bij een KLM-afdeling. Verzetsstrijder. Woonde in Hilversum, is op 12 juni 1944 gearresteerd in Zeist, zat vanaf 16 oktober in Neuengamme. Is herbegraven op het Nationaal Ereveld in Loenen (D 289). (Bron: Den Toten des Konzentrationslagers Neuengamme 1938 bis 1945 III) top | |||||
3. Anthonij Martinus de Wit
Handelsreiziger, communist en lid van het verzet. Woonde in Schiedam, gearresteerd in Rotterdam op 1 maart 1941, begraven op het Nederlands Ereveld in Hamburg-Ohlsdorf (BP 73 O 12 L). (Bron: Den Toten des Konzentrationslagers Neuengamme 1938 bis 1945 III) top | |||||
4. Hendrikus Cornelis (‘Harry’) Erlings
Glas-in-lood-zetter. Gearresteerd in Dordrecht, via Kamp Amersfoort op onbekende datum naar Neuengamme vervoerd. Begraven op het Nationaal Ereveld in Loenen (A 558). (Bron: Den Toten des Konzentrationslagers Neuengamme 1938 bis 1945 III) top | |||||
5. Arie van den Heuvel Dordrecht, 8 mei 1900 – Neuengamme, 27.12.1942 (42)
(Bron: Den Toten des Konzentrationslagers Neuengamme 1938 bis 1945 III) top | |||||
6. Gerrit Jan van der Gronden
Chauffeur/monteur en communist. Woonde in Maastricht, waar hij “kleine en grote daden van verzet” pleegde volgens de website ‘Oorlogsbronnen’. Is op 13.1.1942 in vermoedelijk Valkenburg gearresteerd en via Kamp Amersfoort in oktober naar Neuengamme getransporteerd. Op de website van de VriendenkringNeuengamme staat dat Van der Gronden niet alleen is vastgezet, omdat hij verzetswerk verrichtte, maar ook omdat hij hulp bood aan joodse onderduikers. Voor hem is een struikelsteentje gelegd op zijn woonadres Heugemerweg 7 in Maastricht, hoewel hij volgens de Sterbeurkunde ‘evangelisch’ was. Stolpersteine worden in toenemende mate ook voor andere, niet-joodse oorlogsslachtoffers aangewend, zoals verzetsstrijders. Dit is bij Van der Gronden het geval. Op zijn Sterbeurkunde in het Duitse Arolsen-archief staat dat hij is overleden als gevolg van ‘cardiale insuffizienz’, om 07.30 uur. Van der Gronden was de echtgenoot van Anna Jokel Walzak. (Bron: Den Toten des Konzentrationslagers Neuengamme 1938 bis 1945 III) top | |||||
7. Cornelis Dirk Rackwitz Dordrecht, 26 september 1910 – Neuengamme, 16 mei 1943 (22)
(Bron: Den Toten des Konzentrationslagers Neuengamme 1938 bis 1945 III) top | |||||
8. Gerardus Johannes Frederik Roomer Dordrecht, 31 december 1909 – Wöbbelin, Landkreis Ludwigslust, 3 maart 1945 (35)
(Bron: Den Toten des Konzentrationslagers Neuengamme 1938 bis 1945 III) top | |||||
9. Pieter ’t Jong Dordrecht, 7 januari 1922 – Neuengamme, 31 januari 1945 (23)
(Bron: Den Toten des Konzentrationslagers Neuengamme 1938 bis 1945 III) top | |||||
10. Anthonie (ook soms: Antonie) Schotel Dordrecht, 9 juli 1885 – Bergen-Belsen, 31 mei 1945 (59)
(Bron: Registry of Names of the Bergen-Belsen Concentration Camp Prisoners) top | |||||
11. Wouter Visser Dordrecht, 30 juli 1921 – Bergen-Belsen, 31 mei 1945 (23)
Was getrouwd met Catharina Moerman en was een zoon van Cornelis Visser en Geertje Terlouw. (Bron: Registry of Names of the Bergen-Belsen Concentration Camp Prisoners) top | |||||
12. Marinus Cornelis Maaskant Dordrecht, 14 maart 1925 – Bergen-Belsen, 31 mei 1945 (20)
(Bron: Registry of Names of the Bergen-Belsen Concentration Camp Prisoners) top | |||||
13. Johan Hermann Duister Dordrecht, 30 maart 1898 – Bergen-Belsen, 7 april 1945 (47)
(Bron: Registry of Names of the Bergen-Belsen Concentration Camp Prisoners) top | |||||
14. Jan Anne Kraijenhoff van de Leur
Woonde in Delft, werd op 1 juni 1944 in Utrecht gearresteerd, en is via Amsterdam, Vught en Kamp Sachsenhausen in Oranienburg naar Neuengamme overgebracht, vervolgens naar Lübeckerbocht, waar hij vastzat op een van de twee passagiersschepen, de Cap Arcona of de Thielbek, die op 3 mei 1945 tot zinken werden gebracht door een bonbardement van de Royal Air Force. Het ene schip had 5000 gevangenen uit Neuengamme aan boord, het andere 2800. Gevangenen die wisten te ontsnappen, werden veelal doodgeschoten vanaf rondvarende schepen of door patrouilles van de SS, aldus de website ‘Oorlogslevens’. Zo’n 350 mensen overleefden de ramp. Jan Anne, een student van de TH in Delft, zat waarschijnlijk op de Cap Arcona, meldde ene Ida Lijftogt op het Digitaal monument Neuengamme. Hij was een van de vijf kinderen van Cornelis Geertrudes Kraijenhoff van de Leur en Selinde Roosenburg. Volgens het Gedenkboek van het verzet der Delftsche studenten en docenten gedurende de jaren 1940-1945 was het als gevolg van zijn werkzaamheden bij het ambtenarenverzet dat Jan Anne in Utrecht werd opgepakt. (Bron: Neuengamme Victims from the Bombing of the Cap Arcona and the Thielbek) top | |||||
15. Anny Winterstein (= Anna Windersthin) Dordrecht, 19 oktober 1934 – Auschwitz, 3 augustus 1944 (9)
De website ‘Joods Monument’: “Sinti en Roma zijn twee in Nederland voorkomende groepen woonwagenbewoners, voorheen ook wel aangeduid als zigeuners. Ze werden door de nazi’s gezien als een inferieur ras en om die reden vervolgd. Vanuit Nederland zijn zo’n 500 Sinti en Roma weggevoerd, vrijwel de gehele gemeenschap.” Het echtpaar had nog twee kinderen: Robert (Den Haag, 30 januari 1937) en Herman (Den Haag, 8 juli 1933). Ook zij, 7 en 11 jaar oud, zijn in Auschwitz vermoord, tegelijk met hun zus en moeder op 3 augustus 1944. (Bron: Roma data from Auschwitz camp ledgers) top | |||||
16. Eitina van Bosman-Delft (= Ettina Frederika Hermanna Cornelia Boosman-van Delft) Dordrecht, 21 december 1908 – Bergen, 8 april 2005 (96)
Ettina is kort na het huwelijk met haar man in Velsen gaan wonen, aan de Stationsweg 7. In de oorlog verbleef het echtpaar in Amsterdam, vanaf 29 mei 1941 tot na de bevrijding. Vanaf 20 januari 1943 woonden Ettina en Dirk Jan aan de Den Texstraat, op nummer 47 huis, op 13 juli 1945 keerden zij terug naar Velsen, naar hun oude woning. Ettina heeft het Verzetsherdenkingskruis gekregen en is politiek gevangene geweest in Dachau. Een korte biografie van haar staat in het boek De vele gezichten van vrouwen in verzet (Mart van de Wiel, oktober 2021) dat dient als catalogus bij de permanente tentoonstelling ‘Vrouwen in het verzet’ in het Noord-Hollands Archief te Haarlem. Haar echtgenoot Dirk Jan is overleden in Velsen op 28 juli 1963, 69 jaar oud, zijzelf in Bergen op 8 april 2005 (96). (Bron: Pinkas HaNitzolim I — Register of Jewish Survivors I) top | |||||
17. Pieter Meuldijk Dordrecht, 17 december 1915 – Dordrecht, 4 augustus 1966 (51)
Het gezin woonde aan de Noordendijk, op nummer 87. Pieter ontwikkelde zich tot “correspondent” en ging per 3 mei 1937 in Best wonen, aan de Internaatstraat 2. Volgens de lijst van het USHMM staat Meuldijks naam op een “Alphabetische lijst van zich in Nederland bevindende Joden, supplement AIV, opgesteld door het Centraal Registratiebureau voor Joden in Eindhoven. Maar van een joodse afkomst is dus niets gebleken. Meuldijk verbleef ten tijde van de naoorlogse registratie op het nieuwe adres Willem de Zwijgerstraat 52 in Eindhoven. Voor de oorlog was volgens het USHMM zijn laatste adres: Hof de Vriendschap 25 in Dordrecht. Na de oorlog woonde Pieter aanvankelijk weer op de Noordendijk, zij het op nummer 188 rood (nu: Oranjelaan 5). Daarna waren dit zijn adressen: Krommedijk 55 zwart (nu: 91, van 7.4.1955 – 22.3.1963) en zorgcentrum ‘Thureborgh’ aan de Mauritsweg 157 (vanaf 22.3.1963). Op 4 augustus 1966 is Meuldijk daar overleden, 51 jaar oud. (Bron: Supplement AI van de Alphabetische lijst van zich in Nederland bevindene Joden] / Centraal Registratiebureau voor Joden) top |
< terug naar inleiding USHMM lijsten
