NIEUWS

‘Open Joodse Huizen’:
Dordrecht doet niet mee

Tientallen gemeenten doen, soms al jaren, mee aan het jaarlijkse herdenkingsprogramma ‘Open Joodse Huizen’, maar Dordrecht nog altijd niet. Ook in Dordrecht zijn talrijke joodse inwoners uit hun woningen verdreven, maar in de stad wordt daar eind april, begin mei merkwaardig genoeg niet bij stilgestaan. Gevraagd naar de reden daarvoor laat het organiserende Joods Cultureel Kwartier (JCK) in Amsterdam weten dat er een eenvoudige reden is: niemand heeft tot nog toe het initiatief genomen.

Persoonlijk
Dit jaar, van 27 april tot en met 5 mei, konden belangstellenden in inmiddels zo’n tweehonderd huizen, winkels, scholen en andere locaties terecht, verspreid over heel Nederland. Ooit woonden en werkten daar joden. De huidige bewoners van de betrokken huizen halen herinneringen aan hen op en volgens JCK doen zij dat ieder “op hun eigen manier: aan de hand van foto’s, films, dagboekfragmenten en muziek. Joods leven voor, tijdens en vlak na de oorlog in deze huizen staat centraal.”
        De persoonlijke verhalen die worden verteld op het voormalig (onderduik)adres, beperken zich niet tot de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, óók de overlevenden komen aan bod. En het programma is zelfs nog breder: verzetsstrijders blijven evenmin onbesproken. Ook van hen wordt verteld wie zij waren, hoe zij leefden, waar de schuilplaats was en wat er van hen is geworden. De herdenkingsprogramma’s hebben dan ook een tweeledige naam: Open Joodse Huizen en Huizen van Verzet.

Gratis
De bijeenkomsten duren hooguit 45 minuten, bijwonen is gratis. Begonnen wordt met het noemen van de namen van de mensen die op het adres worden herdacht. JCK: “De huidige bewoner, een nazaat of specialist, vertelt in 15 à 20 minuten hun levensverhaal, soms voorzien van foto’s, soms van muziek. Vertellers zijn vrij hun eigen bijeenkomst in de richten, maar in elke bijeenkomst staan persoonlijke herinneringen centraal. En niet alleen het oorlogsverhaal, maar ook het voor- en naoorlogse leven komt aan bod.” Na afloop kunnen vragen worden gesteld.
        De deelnemende gemeenten zijn te vinden op de website van het JCK. Het zijn er vooralsnog 31: Utrecht, Schoonhoven, Wageningen, Winterswijk, Amsterdam. Haarlem, Zaandam, Westzaan, Koog a.d. Zaan, Zaandijk, Wormerveer, Hoorn, Slootdorp, Westernieland, Eenrum, Winsum, Warffum, Usquert, Uithuizen, Appingedam, Delfzijl, Groningen, Winschoten, Leeuwarden, Assen, Elburg, Nijmegen, Den Haag, Gouda, Gorinchem en Zierikzee. Opvallend is dat de provincies Noord-Brabant en Limburg in dit overzicht ontbreken.

Niemand
Dordrecht komt evenmin voor in deze opsomming. Waar ligt dat aan?
        Landelijk coördinator Gerben Post laat desgevraagd weten dat OJH zelf “niet actief steden of gemeenten benadert om mee te doen. Dat is ook geen doen, want wie ga je dan benaderen, nietwaar? Het werkt bij ons zo dat als iemand het plan opvat om mee te doen, ze een mail kunnen sturen via de OJH-website. Die komt dan bij mij terecht en dan kan ik uitleggen wat ervoor nodig is om mee te doen. Dat staat overigens ook al kort op de website beschreven.”
        Uit Dordrecht heeft niemand tot dusver OJH benaderd om mee te doen. Ook zijn er geen verhalen gevonden en bewoners die hun huis willen openstellen. Netzomin is er een werkgroep gevormd of zijn er vrijwilligers gezocht om mee te helpen. Zodra iemand zich meldt, wil het JCK diegene voorzien van “ondersteuning in de vorm van promotiemateriaal en vermelding op de website van het JCK”. Maar het zal niet helpen met het zoeken van verhalen. Dat moet de initiatiefnemer zelf doen.
        Om die verhalen te vinden, verleent het JCK wel “eerste hulp bij onderzoek”. Het heeft een zogenoemde onderzoekswijzer ontwikkeld, waarin “betrouwbare bronnen, geselecteerde collectiestukken en alle methodes voor succesvol onderzoek” te vinden zijn. De website van het JCK is aldus te bereiken, zie link.

Deze foto, gemaakt door Lusine Grigoyan in de Krommesteeg te Elburg, gebruikt het Joods Cultureel Kwartier (JCK) op zijn website ter illustratie van het landelijk herdenkingsprogramma, dat overigens door plaatselijke werkgroepen wordt georganiseerd.